Son yapılan araştırmalara kadar tam olarak yeri tespit edilemeyen Erzen şehri bir kısmı ilçemiz Oyuktaş Köyü Yeşilyurt Mezrası arasında Garzan Nehri’nin doğusunda ve diğer bir kısmı ise Siirt'in Kurtalan ilçesinde yer almaktadır. Erzen şehrinin tarihi İslam öncesi ve İslam dönemi olmak üzere iki döneme ayrılır. İslam dönemde ise Dilmaçoğulları Beyliği Devri (1085-1394) en uzun ve en önemli bölümü oluşturmaktadır. Erzen ismine ilk defa Asur Kralı II. Asurnasirpal (M.Ö. 884-859)’in Nairi Ülkesi’ne yaptığı seferleri anlatan çivi yazılı metinlerde rastlanılmaktadır. Bundan da anlaşılacağı gibi şehir bu tarihten daha önceki bir zamanda kurulmuş olmalıdır. Asur Dönemi’nden sonra şehir hakkındaki ilk bilgileri Roma Dönemi’nde görülmektedir. Erzen ve içinde olduğu bölge Roma - Bizans döneminde çok sık meydana gelen savaş neticesinde tam manasıyla bir gelişme gösterememiştir. Yöre bu savaşlarda yağmalanmış, halkı ise ya kılıçtan geçirilmiş ya başka yerlere sürülmüş yada köle olarak kullanılmıştır. İslamın ordularının akınları sonucunda Hz. Ömer Döneminde komutan İyaz b. Ganem tarafından fethedilen Erzen ve çevresi İslamlaşmaya başlamıştır.

 

 

Anadolu’nun en eski ve Artuklular’dan sonraki en uzun ömürlü Türkmen beyliği olan Dilmaçoğulları, Ortaçağ kaynaklarında “Dilmaç, Dimlaç, To gan Arslan ve el-Ahdab (kambur) oğulları” olarak da geçmektedir. XII. yüzyıl boyunca Bitlis ve Erzen merkezli bir beylik kuran Dilmaçoğulları, Bitlis’in ellerinden çıkmasından sonra sadece Erzen’den ibaret bir hâkimiyet alanına sahip olmuşlardır. Dilmaçoğulları, Erzen’i ele geçirmek suretiyle hâkimiyet alanını genişlettiği gibi beyliğin asıl merkezini de Erzen yapmışlardır. XIV. yüzyılın ilk yarısında Erzen, Hasankeyf Artukluları’nın akınlarına maruz kalmıştır. Akkoyunlu Devleti sultanı Uzun Hasan 1469 yılında, Karakoyunlu sultanı Hasan Ali’yi yenerek tüm Karakoyunlu ülkesini ele geçirir. Böylece Erzen de Akkoyunluların eline geçer. Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim,1514 yılında Çaldıran Savaşı’nda Safevi Sultanı Şah İsmail’i yenmesi sonucunda, Erzen ve çevresi Osmanlı Devleti topraklarına katılmıştır. 

 

Şehrin üzerinde günümüzde pamuk üretimi yapılmaktadır. Erzen, Garzan Çayı’nın kenarında düz verimli alan üzerinde kurulmuş olup dikdörtgen bir plana sahiptir. Şehirden iç kale, dış kale ile üç girişi günümüze gelebilmiştir. İç kale günümüzde tespit edildiği kadarı ile 90 x 60 m ebatlarında hilal biçimindedir. İç kale surları düzgün yekpare taşlardan inşa edilmiştir. İçindeki yapılar ve üst örtüde de yekpare taş ve horasan harcı kullanılmıştır. Kalan bu izlerden yapıların dönemi ve mimarisi için önemli bulgular taşıdığı anlaşılmaktadır. Şehrin etrafını kuşatan dış kale yaklaşık olarak dörtgen planlıdır. Dış kalede 66 tane burç tespit edilmiştir. Girişin sağlandığı burçlar diğerlerinden daha büyüktür. Dış kale yaklaşık olarak 1300 x 1500 m. lik bir alanı kaplamaktadır.

 

 

Erzen Antik Kenti döneminden kalan Balıklı Göl ilçemiz Oyuktaş Köyü Yeşilyurt Mezrasında bulunmaktadır. Yaklaşık 3000 yıllık geçmişe sahip göl her yıl çevre il ve ilçelerden binlerce turist almaktadır. Balıklı göl, Roma döneminden itibaren insanlar tarafından inanç ve sağlık turizmi kapsamında kaplıca,kür merkezi ve tedavi amacıyla amacıyla kullanılmıştır. Günümüzde de burası bir şifa merkezi olarak bilinmekte ve gölde yaşayan balıkların kutsal olduğuna inanılmaktadır. 

Kaynak: Kozluk kaymakamlığı web sitesi